MINISTERIO DO TURISMO DE TIMOR LESTE

Komunikadu da Imprensa


Dili, 17 de Março de 2010

Ministeriu Turismo, Comersiu no Industria, sempre fo prioridade ba dezenvolvimentu seitor privadu, inklui mos komerciantes ki’ik sira atu hasa’e sira nia kbi’it, liu husi komersializasaun fos. Tamba, governu fiar katak seitor privadu bele sai hanesan parseiro governu no bele mos ajuda governu halo redus problema hamlaha iha rai laran no ao mesmo tempo dezenvolve kapasidade komersiantes Timor-oan.

Maibe, realidade hatudu katak especulantes balun utiliza oportunidade ida ne’e hodi buka riku husi manipulasaun ba presu fos marka MTCI, ne’ebe mak tuir lolos tenki fa’an ho presu ne’ebe determinadu husi governu (USD 12.00/35kg).

Problema manipulasaun presu foos ne’e, sai prekupasaun povu nian liu-liu sira ne’ebe mak hela iha areas rurais. Tamba, durante ne’e governu halo intervensaun ba mercado atraves seitor privadu, maibe folin fos sempre liu nafatin presu ne’ebe mak determinadu.

Ho problema hirak ne’e, iha fulan Dezembru tinan ida liu ba, Ministro Interino Turismo, Comercio no Industria, hasai despacho foun hodi fo responsabilidade ba lideres komunitarios hodi sira atende necesidade fos ba povu, bazeia ba dadus populasaun kada distritu no sub-distritu. Presiza mos klarifika katak, Primeiru Ministru iha tempu ne’eba hasai despacho NO. 446/GM/XII/2009, ba distribuisaun fos liu husi Xefe do Sucos, laos nu’udar Primeiru Ministro, maibe nu’udar Ministro Turismo, Comersiu no Industria interino. Ho razaun SE. Ministru Turismu, Comerciu no Industria, hala’o hela viagem ba rai liur.

Desizaun foun husi despacho ida ne’e atu muda politika distribuisaun ne’ebe presizamente atu fo respeitu liutan ba Primeiru Ministro RDTL Kaya Rala Xanana Gusmão, hodi hasees intepretasaun sala katak, tamba despacho Primeiru Ministro mak problema presu fos la estavel.
Asuntu fos nu’udar responsabilidade MTCI nian. Ministru Turismo, Comersiu no Industria iha dever atu asegura imajen diak Xefe do Governu nian hodi resolve problema ne’ebe mosu relasionadu ho kna’ar Ministru TCI.

Governu foti desizaun ida ne’e, ho hanoin ida katak bele hamenus manipulasaun ba presu fos marka MTCI no populasaun iha teritoriu tomak bele hetan fos subsidiu husi governu. Maibe, wainhira hala’o distribuisaun, problema manipulasaun sempre mosu iha komunidade nia le’et no fos subsidiu, kontinua fa’an liu husi estandar ne’ebe mak governu determina tiha ona. Nune’e mos tuir despacho ne’ebe fo sai, fos governu tenki fa’an deit liu husi xefi de sucos, la’os komersiantes. Maibe, realidade fos marka MTCI kontinua mosu iha komersiantes sira nia liman ho presu ne’ebe aas tebes.

Ho manipulasaun ne’ebe mak kontinua akontese iha baze, Ministeriu Turismo, Comercio no Industria kria politika foun hodi normaliza folin fos marka MTCI hodi hala’o intervensaun direta liu husi Postos de Atendimentu ne’ebe sei hari’i to’o iha Sub-Distritu. Politika ida ne’e, signifika katak governu nu’udar servidor ba povu sei hala’o nia servisu ho honestidade no justu hodi servi povo diretamente.

Atu normaliza presu foos iha mercado, provisoriamente governu foti desizaun atu konsumidores diretamente sosa fos husi Posto de Atendimentu ne’ebe mak hetan kontrolu direta husi Unidade Seguranca Alimentar (USEGA), hodi garante presu no prosesu distribuisaun bele la’o ho diak. Tamba ne’e Ministeriu Turismo, Comercio no Industria mos restrutura unidade Seguranda Alimentar hodi estabelese ekipa manajemen foun Seguranca Alimentar ne’ebe responsabiliza ba prosesu distribuisaun no mos armazenamentu ba produtus hotu.

Intervensaun diretamente governo ba mercado, sai hanesan desizaun ne’ebe uniku no justu ba estabilidade sosial. Karik, iha interpretasaun balun ne’ebe mak sees husi hanoin diak hodi normaliza presu fos no hamate manipulasaun, MTCI konsidera hanesan manobra politiku ne’ebe mak sei la iha impaktu ba desizaun hirak ne’e.

Buat ida impotante ba governu, povu tomak iha teritorrio Timor-Leste labele hamlaha, bele konsume fos subsidiu husi governu ho presu ne’ebe mak bazeia ba kapasidade povu nian. Ho ida ne’e, estabilidade nasional bele metin nafatin. (Media-MTCI)


Informasaun klaru bele kontaktu ba :
Media MTCI : Adelina de Fatima Soares
+6707445701

You can leave a response, or trackback from your own site.